Ruggenteelten
Ruggen zonder drempels – foto: PCA
De aardappelteelt is net als andere ruggenteelten gevoelig voor erosie. Bij hevige neerslag concentreert het water zich tussen de ruggen, waarna het ongeremd de helling afstroomt. Vooral tijdens het voorjaar, wanneer de akkers nog onbedekt zijn, is de impact van regenbuien het grootst. Vruchtbare bodemdeeltjes, maar ook meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen spoelen af en verzamelen zich onderaan de helling.
Drempels bieden oplossing
Drempels zijn kleine dammetjes die tussen de ruggen worden aangelegd. Ze zijn ongeveer 10 cm hoog en herhalen zich om de 80 à 100 cm. Drempels beperken de afstroom van water en verminderen daardoor de erosie. Daarnaast zorgt deze techniek voor een betere benutting van o.a. meststoffen en vermindert ze de afspoeling van nutriënten en pesticiden naar waterlopen.
De bevindingen naar aanleiding van onderzoek met drempels tussen aardappelruggen zijn positief:
- Gemiddeld 70% minder afspoeling van water (tussen 30 en 98%). De efficiëntie is het grootst in het begin van het seizoen. Regenbuien zorgen voor ophoping van sediment tussen de drempels. Toch blijft afspoelend water geremd.
- Een daling van ongeveer 90% van de hoeveelheid geëxporteerde sediment. Gemiddeld over de proeven werd 1.700 g grond afgespoeld indien er geen drempels tussen de ruggen lagen. Waren er wel drempels aanwezig dan werd de hoeveelheid opgevangen grond gereduceerd tot 170 g (= daling met 90%).
- Bijna geen verlies van gewasbeschermingsmiddelen.
- Een betere herverdeling van regen met en betere infiltratie van het water in de bodem.
- Opbrengst en de kwaliteit werden niet nadelig beïnvloed door de drempels.
(Bron: ‘Beperken van afspoeling en de impact hiervan op de aardappelteelt in Wallonië’ gefinancierd door SPW (DGARNE) en gecoördineerd door CRA-W in samenwerking met FIWAP, l’Unité de Chimie Analytique de Ulg – Gembloux Agro-Bio Tech en EPUVALEAU vzw)
Ruggen met drempels – foto: Steunpunt Erosie
Wetgeving
De erosiebestrijdingsmaatregelen die landbouwers moeten nemen zijn van toepassing op de zeer hoog erosiegevoelige percelen (paars) en op hoog erosiegevoelige percelen (rood). De erosieklasse van elk perceel wordt jaarlijks meegedeeld via de verzamelaanvraag. Klik hier voor meer info over de wetgeving rond erosiebestrijding.
Een actueel overzicht van de te nemen maatregelen per erosieklasse is terug te vinden op volgende websites:
www.lv.vlaanderen.be/voorlichting-info/publicaties/praktijkgidsen/water/erosie
www.lne.be/themas/bodem/erosie
Machines
Drempelopbouw gebeurt bij voorkeur in één werkgang tijdens het planten, maar de machine moet praktisch blijven. Een extra opbouw voor drempelvorming moet beperkt zijn in ruimte en in gewicht. Een aparte bewerking in een tweede werkgang is mogelijk, maar kost tijd en energie.
Drempelmachine – foto: PCA
Er zijn machines in diverse uitvoeringen. Bij de hydraulische systemen zorgen metalen of kunststoffen schoepen voor het bijeen schrapen van grond waarna de schoepen opgetild worden en een hoopje grond tussen de ruggen achterlaten. Woeltanden moeten zorgen voor voldoende losse grond. De afstand tussen de drempels (= de tijd dat de schoepjes neergelaten zijn), is eenvoudig te regelen vanuit de tractor. Meestal wordt een afstand van 80-90 cm aangehouden bij een snelheid van 7 à 8 km/u. Bij de mechanische systemen staan de schoepen op een rad dat meeloopt achter de planter. De schoepen slaan putjes in de grond waardoor er tussen de ruggen oneffenheden ontstaan die de afstroming remmen.
Om het hobbelen van de spuitmachine tegen te gaan kan er voor gekozen worden om geen drempels aan te leggen in de spuitgang. De vrees dat de rooier zal schommelen, wat problemen kan veroorzaken met de rooidiepte of bij het rijdend lossen, is onterecht. Voor verstekrooiers en bij rooiers met rooischaren voor de wielen, stelt dit geen probleem. Voor andere rooiers kunnen ganzenvoeten voor de machine een oplossing bieden. Drempels zijn in het najaar echter al heel sterk bezakt, waardoor het hobbelen van de rooier uiteindelijk vaak een overschat probleem vormt.
